Hệ thống SCADA là gì?
1. Hệ thống SCADA là gì?
- SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition) đúng như tên gọi của nó. SCADA là một phần mềm hệ thống được sử dụng để giám sát, điều khiển và thu thập thông tin dữ liệu của hệ thống phần cứng. Nó được sử dụng rộng rãi trong các nhà máy để giám sát và điều khiển các dây chuyền và máy móc sản xuất. Một cách tốt để hiểu hệ thống SCADA là gì và nó có thể được sử dụng ở đâu? Thì chúng ta có thể hiểu điều này đơn giản hơn khi tìm hiểu về kim tự tháp tự động hóa.
- Hệ thống SCADA được đặt ở cấp độ theo dõi và giám sát trong kim tự tháp tự động hóa. Kim tự tháp tự động hóa là một khái niệm được xuất bản trong ISA-95 và IEC 62264-3, nhằm cố gắng mô tả cách các hệ thống khác nhau hoạt động tương hỗ cùng nhau. Ở đỉnh kim tự tháp, bạn sẽ có tất cả các thông tin dữ liệu về hệ thống để xử lý về mặt kinh doanh, lập kế hoạch và hậu cần. Và ở dưới cùng, bạn có tất cả các hệ thống, thiết bị hiện trường hoạt động. Hệ thống SCADA được đặt ngay giữa kim tự tháp tự động hóa. Là nơi IT (information technology – công nghệ thông tin) gặp OT (operational technology – công nghệ vận hành).
- Bên dưới hệ thống SCADA là tất cả các thiết bị hoạt động như PLC, cảm biến… . Công việc của SCADA thực sự là điều khiển và giám sát tất cả các thiết bị này. Nhưng đồng thời cũng gửi và nhận thông tin từ hệ thống MES hoặc ERP phía trên.
2. Hệ thống SCADA hoạt động như thế nào?
- Một lần nữa, SCADA là điểm gặp gỡ và kết nối giữa IT và OT. Khái niệm cơ bản thực sự của SCADA là về trao đổi thông tin và khả năng kiểm soát (giám sát và điều khiển). Đặc biệt là cách bạn thường thấy các hệ thống SCADA được sử dụng.
- SCADA về mặt vật lý sẽ giống như một màn hình. Thường sẽ có nhiều màn hình trong đó người vận hành có thể vừa điều khiển vừa giám sát tất cả các thành phần liên quan trong một hệ thống, máy móc hoặc thậm chí toàn bộ nhà máy. Điều này có thể dễ được hình dung với ví dụ: một P&ID (sơ đồ đường ống và các thiết bị đo đạc). Điều quan trọng nhất là người vận hành hiểu các phần khác nhau của hệ thống SCADA và những gì họ cần làm là điều khiển hay giám sát.
- Tất cả các màn hình này về cơ bản là giao diện HMI (human-machine interfaces “giao diện người máy”). Chúng là giao diện giữa người vận hành và máy móc. Quay lại như những ngày sơ khai, một HMI thực sự chỉ là một loạt các nút nhấn và tín hiệu đèn điều khiển. Nhưng bây giờ, với những hệ thống hiện đại, tân tiến; bạn sẽ thấy thường có màn hình cảm ứng ở máy hoặc trong phòng điều khiển.
- Nhưng nếu tất cả những màn hình này được gọi là HMI, thì SCADA chính xác là gì?
3. Cấu trúc hệ thống SCADA
- Nói một cách đơn giản HMI là một phần của SCADA. Bởi vì HMI chỉ là màn hình hoặc chính giao diện. SCADA là một ứng dụng hoặc toàn bộ hệ thống đằng sau tất cả các màn hình đó. Một hệ thống SCADA có thể có nhiều HMI để điều khiển và giám sát các bộ phận khác nhau của nhà máy.
- Nếu chúng ta xem xét kỹ hơn cấu trúc của SCADA thì sẽ thấy rõ rằng nó chứa nhiều thứ hơn là chỉ HMI. Nó là toàn bộ cơ sở hạ tầng của các thiết bị có thể giao tiếp. Ứng dụng SCADA thường chạy trên máy chủ. Sau đó, những thiết bị khách như máy tính để bàn và màn hình HMI kết nối với máy chủ để sử dụng giao diện và cơ sở dữ liệu của hệ thống SCADA. Vì các thiết bị như PLC và RTU cũng được kết nối với máy chủ. Nên bây giờ chúng ta có thể sử dụng SCADA để điều khiển và giám sát hoạt động của nó.
- RTU hoặc thiết bị đầu cuối từ xa hơi giống PLC. Bạn có thể kết nối các cảm biến với RTU và nó sẽ chuyển đổi tín hiệu, dữ liệu của chúng sang dữ liệu kỹ thuật số. Dữ liệu kỹ thuật số này sau đó sẽ được đưa vào hệ thống SCADA.
- Hệ thống SCADA đã trải qua một số giai đoạn lịch sử phát triển.
- Monolithic
- Distributed
- Networked
- Internet of things
4. Lịch sử phát triển cấu trúc hệ thống SCADA
- Biết được lịch sử của SCADA thực sự giúp bạn có cái nhìn sâu sắc về sự phát triển của nó. SCADA đã phát triển như thế nào từ một cấu trúc nguyên khối đơn giản sang cơ sở hạ tầng dựa trên nền tảng đám mây. Mặc dù thế hệ thứ tư của hệ thống SCADA đã ra đời. Nhiều hệ thống hiện có vẫn thuộc thế hệ thứ ba hoặc thậm chí là thứ hai. Đó là lý do tại sao, đối với chúng tôi, những người làm việc với hệ thống SCADA, điều cần thiết là phải làm quen với các hệ thống cũ hơn.
4.1 Cấu trúc Monolithic
- Các hệ thống SCADA đầu tiên chỉ có một trạm giám sát. Đó là thời điểm khi PC và mạng chưa tồn tại. Thay vì đó các trạm máy tính lớn của PC đã được sử dụng. Chức năng của các hệ thống ban đầu này chỉ giới hạn ở các cảm biến giám sát. Hiện nay, bạn sẽ chỉ tìm thấy những hệ thống này tại trong các viện bảo tàng.
4.2 Cấu trúc Distributed
- Với việc phát minh ra mạng cục bộ (LAN – Local Area Networks), hệ thống phân tán đã ra đời. Giờ đây, kết nối mạng có nghĩa là bạn có thể kết nối nhiều trạm điều khiển và giám sát. Khi đó bạn có một hệ thống SCADA mà trong đó là một mạng lưới kết nối giữa các trạm điều khiển & giám sát. Để thực hiện các nhiệm vụ liên lạc và giao tiếp với nhau. Hệ thống SCADA thế hệ thứ hai vẫn tồn tại cho đến ngày nay, tuy nhiên rất hiếm.
4.3 Cấu trúc Networked
- Khi công nghệ và giao thức mạng phát triển. Chúng ta bắt đầu thấy xuất hiện khái niệm mạng diện rộng (WAN – Wide Area Networks), các khả năng kết nối mạng và giao tiếp mới cũng trở nên khả dụng đối với các hệ thống SCADA. Các hệ thống SCADA giờ đây không chỉ có thể được sử dụng trong một nhà máy duy nhất. Mà còn có thể sử dụng trên nhiều nhà máy có khoảng cách địa lý cách xa nhau. Với kiến trúc nối mạng diện rộng, việc giám sát có thể truy cập ở bất cứ đâu, ngay cả từ một vị trí địa lý cách xa nhà máy. Hầu hết các hệ thống SCADA hiện nay, trên thực tế vẫn được xây dựng với kiến trúc nối mạng. Mặc dù ngày càng có nhiều người hướng tới IoT, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước.
4.4 Internet of things (IoT)
- Thế hệ thứ 4 của hệ thống SCADA là thế hệ chúng ta đang xây dựng hiện nay. Nó là một phần của cuộc cách mạng Công nghiệp 4.0. Ở đây, cả Internet of Things (IoT) và truyền thông dữ liệu phi tập trung đều quan trọng. Những công nghệ mới này mang lại cho chúng ta sự tự do kết nối và linh hoạt hơn trong cấu trúc của hệ thống SCADA.
- Trên thực tế, toàn bộ cấu trúc SCADA được thiết kế để tập trung vào việc điều khiển và giám sát, thu thập dữ liệu. Toàn bộ ý tưởng là có một hệ thống hoặc một ứng dụng. Nhưng với IoT, ý tưởng này đang thay đổi theo hướng cấu trúc phi tập trung, nơi mọi thành phần của hệ thống có thể giao tiếp với nhau.
- Mặc dù cấu trúc mới này là tương lai của tự động hóa nhưng vẫn còn nhiều vấn đề về bảo mật. Dữ liệu từ hệ thống SCADA thường có giá trị cao và nhạy cảm, nhất đối với hoạt động kinh doanh và việc đưa chúng lên đám mây yêu cầu một lớp bảo mật thật mạnh mẽ.
5. Ứng dụng của hệ thống SCADA
- SCADA có nhiều ứng dụng khác nhau, từ các đơn vị nhỏ đến các nhà máy lớn và thậm chí cả các doanh nghiệp, tập đoàn có nhiều nhà máy. Giám sát có thể hữu ích trong mọi khía cạnh của tự động hóa vì nó cho phép chúng ta thu thập những dữ liệu hữu ích. Dữ liệu này không chỉ có thể giúp chúng ta giảm chi phí sản xuất mà còn có thể giúp chúng ta cải thiện hiệu quả của quá trình sản xuất và giảm chi phí bảo trì. SCADA cung cấp cho chúng ta dữ liệu để phân tích. Nhiều ngành công nghiệp đang sử dụng một số loạt ứng dụng của SCADA để giám sát điều khiển các quy trình của họ. Tuy nhiên, mỗi ngành có những yêu cầu khác nhau về những gì cần thiết phải được giám sát và điều khiển.
- SCADA dành cho ngành dầu khí có thể hoàn toàn khác với SCADA cho hệ thống điện hoặc nhà máy điện.
- Mỗi ngành và mỗi công ty riêng lẻ cũng có những yêu cầu khác nhau đối với SCADA mà họ đang sử dụng. Một số công ty lớn và có nhiều nhà máy, trong khi những công ty khác chỉ là một nhà máy hoặc thậm chí chỉ một hệ thống chế biến.
5-1. Ngành công nghiệp đang sử dụng SCADA
- Sản xuất
- Nhà máy năng lượng
- Nhà máy xử lý nước, nước thải
- Ngành dược
- Thực phẩm và đồ uống
- Công nghiệp dầu khí
- Tái chế
- Địa Chỉ Hồ Chí Minh: 36/6 đường số 4, khu phố 5, phường An Lạc A, quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh.
- Địa Chỉ Hà Nội: 41/M2, KĐT mới Yên Hòa, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội
- DĐ: 0984868617
- Email: trivietautomation.info@gmail.com
- MST: 0316876097
- Website: www.triviettech.com.vn – www.sineedrive.vn
- Giờ làm việc: T2 – CN / 7:30 AM – 5:00 PM
